Theo y học cổ truyền, cà pháo vị ngọt, tính hàn, có tác dụng tán huyết, tiêu viêm, chỉ thống, nhuận tràng, lợi tiểu, trị thũng thấp độc, ho lao… Y học cổ truyền sử dụng quả già và toàn cây để làm thuốc với các vị thuốc nhiều tên khác nhau như: di tử, giả tử, ải qua.

Cà pháo còn có tên gọi là cà dưa, cà gai hoa trắng… rất quen thuộc trong bữa ăn hàng ngày. Là loại cây thân thảo nhẵn nhụi, cao tới 1,5m với thân màu tím đen, hóa gỗ ở gốc. Các lá hình mác thuôn dài, hoa từ trắng đến tím, quả hình cầu hơi nén xuống, có nhiều hạt nhỏ.

Lợi ích của cà pháo

Theo Đông y, cà pháo có vị ngọt tính hàn, có tác dụng nhuận tràng, lợi tiểu, trị thũng, tán huyết tiêu viêm, chỉ thống… được ứng dụng làm thức ăn vị thuốc chữa bệnh. Tuy vậy cà pháo tính hàn, hơi độc do đó cần chú ý khi phối hợp với các thức ăn hàn, nên ăn kèm các gia vị có tính ôn như: tỏi, ớt, sả… Người mới ốm dậy, sức khỏe kém, người bị bệnh tăng nhãn áp… không nên dùng. Dưới đây là một số bài thuốc điển hình:

Trị bệnh đường tiêu hóa, đại tiểu tiện ra máu: cà pháo già sao vàng, tán bột mịn, ngày uống 3 lần, mỗi lần uống 8g.

Trị mụt nhọt, côn trùng đốt chống sưng, cầm đau nhức và không làm mủ: cà pháo tươi giã nát, cho vào một ít đường đắp vào vết thương.

Trị phụ nữ huyết hư, da vàng: cà pháo già bổ ra phơi trong bóng râm cho khô, rồi tán bột mịn, ngày uống 2 lần, mỗi lần 8g chiêu với rượu hâm nóng.

Trị bệnh ngoài da, chảy máu chân răng, chín mé: cà pháo đốt thành than, tán nhỏ lấy bôi vào chỗ đau.

Trị ho, viêm họng mạn tính: cà pháo tươi 50g, đun chín, thêm mật ong. Ngày ăn 2 lần.

Trị đau thắt lưng, đau dạ dày, đau răng; bế kinh: rễ cà pháo 15g, sắc uống.

Trị chân tay nứt nẻ: cà pháo giã nát với lá lốt, lấy nước bôi hoặc dùng rễ và cả cây cà khô nấu nước ngâm rửa.

Bài thuốc theo kinh nghiệm dân gian

Bài 1: Chữa tiểu khó, tiểu rắt do nóng: Lá tươi cà pháo hoa trắng 20g, lá của cây đơn buốt 15g, rửa sạch cho hãm như trà uống hàng ngày, uống liền 5 ngày.

Bài 2: Trị ho do lạnh: Cà pháo tươi 60g, bổ đôi, rửa sạch nấu chín cho vào bát, thêm mật ong vừa đủ, nấu lại, ngày ăn 2 lần, dùng liền 5 ngày.

Bài 3: Chữa ăn uống kém, tỳ vị suy yếu: Cà pháo tươi 250g, bổ đôi, rửa sạch có thể nấu cùng với thịt lợn, rau tía tô, gia vị vừa đủ… Cách ngày ăn 1 bữa, 10 ngày 1 liệu trình.

Bài 4: Hỗ trợ điều trị trĩ giai đoạn đầu mới mắc: Lá cà đốt tồn tính trên gạch hoặc ngói sạch, nghiền thành bột, mỗi lần 6g, ngày 2 lần, uống với nước cháo gạo, ngày ăn 1 lần, 10 ngày 1 liệu trình.

Bài 5: Chữa chân tay bị nứt nẻ: Dùng rễ hoặc cả cây cà khô nấu nước ngâm rửa chân hàng ngày rất hiệu nghiệm.

Bài 6: Trị mụt nhọt sưng tấy khó chịu: Cà pháo tươi, rửa sạch để ráo nước giã nát, cho vào một ít đường đắp ngay chỗ đau, có thể chống sưng, giảm đau nhức.

Bài 7: Giảm ngứa, đau buốt do ong đốt (tổn thương ít): Quả giã nát với lá lốt, lấy nước bôi vào nơi thương tổn ngày 3 lần sẽ giảm cảm giác ngứa, đau buốt.